Gıda Numunelerin; "Türk Gıda Kodeksi Gıdalardaki Mikotoksin limitlerinin resmi kontrolü için Numune Alma, Numune Hazırlama ve Analiz Metod Kriterleri Tebliği"15 mart 2018 (Tebliğ no:2018/10) 'ne ve Yem numunelerinde ise 21 ocak 2017 tarih ve 29955 sayılı resmi gazetede yayınlanan "Yemlerin Resmi Kontrolü ve İçin Numune Alma ve Analiz Metotlarına Dair Yönetmelik" hükümlerine uygun olarak alınmalı ve mikotoksin laboratuarlarına, yeterli miktarda homojenize edilmiş analiz numunesi (şahit numune homojenize edilmiş paçal numuneden elde edilen asıl numunenin diğer yarısı olmalıdır) gönderilmelidir. Yukarıdaki tebliğ ve yönetmeliğin hükümleri saklı kalmak kaydıyla hem bir örnek olarak hemde istisnai vb. durumlarda asgari aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır. 1)Yeterli miktarda olan ve öğütülerek homojen hale getirilen paçal numuneler öğütme sonrası şahit ve asıl numune olarak ikiye ayrılmalıdır. Numuneler öğütüldükten sonra koyu renkli ambalajlara konularak laboratuvara getirilmelidir. Öğütülmüş sert kabuklu meyveler ile yerfıstığı, ayçekirdeği, kabak çekirdeği, kabuklu meyve içeren karışık çerezler gibi ürünlerde kabuk-iç oranını tespit edebilmek için 50-250 gr. Öğütülmemiş numune de talep edilmektedir. Yerfıstığı, diğer yağlı tohumlar ve sert kabuklu kuru meyvelerde; Numunelerin; 2018/10 nolu tebliğin B bendinin sayfa 10'daki 4. Maddesindeki tablo 2 deki Numune miktarları, parti büyüklüğü 0.1- 15 ton aralığındaki ürünler için düzenlenmiştir. Bu aralıktaki numune miktarları da 1-10 kg olabilir. 2)Numune üzerine kodlama işlemi, sökülmeyecek bir etiketleme sistemi veya silinmez kalemle özellikle A ve B alt parti numuneleri ve şahitleri çaprazlama karıştırılmadan doğru olarak yapılmalıdır. 3) Numunelerin; 2018/10 nolu tebliğin B bendinin sayfa 10'daki 4. Maddesindeki "Parti ağırlığına bağlı olarak alınması gereken birincil numune sayısı ve paçal numunenin bölünmesi ile ilgili olarak Tablo 2'de gösterilen tanımlamalara bağlı kalarak a,b,c alt maddeleri göz önünde bulundurularak A,B, gibi alt grup olarak tanımlanan numunelerde; partiyi temsil edecek miktarda ve öğütülerek homojen edilmiş olmalıdır. A paçal numunesi öğütülür, bu numuneden A ilk numune ve A şahit olarak ayrılmalıdır. Bu gibi durumlarda B partisine de aynı işlemler uygulanmalıdır. 2018/10 nolu tebliğin B bendinin sayfa 12'deki 8. Maddesindeki (a) başlığının"ayıklama yada başka bir fiziksel işlem görecek olan yerfıstığı, diğer yağlı tohumlar, kayısı çekirdekleri ve sert kabuklu meyvelerde" partinin kabulü için ve doğru değerlendirme yapılması için bu tür numuneler yukarıda belirtilen özel bilgileri analizi yapan ve değerlendiren birime NKRD'nin düzenlediği Numune Teslim Formu ile resmi olarak bildirilmelidir. 4) NKRD'de mikotoksin analiz laboratuarına gönderilen analiz talep yazısında söz konusu numunelerin kullanım amacı bulaşanlar yönetmeliği hükümlerini karşılayacak şekilde belirtilmelidir. 29.12.2011 tarih ve 28157 nolu Mükerrer sayılı Resmi Gazete ve TGK Bulaşanlar yönetmeliğince Doğrudan insan tüketimine sunulan veya doğrudan insan tüketimine sunulmayan ürünler için farklı limitler belirlenmiştir. Yerfıstığı, diğer yağlı tohumlar, kuru ve sert kabuklu meyveler, pirinç ve mısır v.b. ürünlerde ilgili yönetmeliğin madde 8 (b) bendine uygun şekilde kullanım amacı belirtilmelidir. Kullanım amacı belirtilmeyen numunelerde ilgili yönetmeliğin ilgili madde 9 un 2. Fıkrasına istinaden doğrudan insan tüketimine sunulacak ürün grubunda değerlendirmeye alınacaktır. Yönetmeliğin madde 8 (b) bendinde kullanım amacı için "insan tüketimine sunulmadan veya gıda bileşeni olarak kullanılmadan önce aflatoksin miktarını azaltmak amacıyla ayıklama veya diğer fiziksel işlemlere tabi tutulması gereken ürün" şeklinde ifade edilmektedir. 5) Yem analizlerinde Yemlerde İstenmeyen Maddeler Hakkında Tebliğ (Tebliğ no: 2014/11) kabul edilebilir en çok miktar (mg/kg) %12 rutubete göre verilmiştir. Analiz sonuçlarının hesaplanabilmesi ve değerlendirme yapılabilmesi için, yem numunelerinde rutubet sonuçlarının mikotoksin analiz laboratuarına bildirilmesi gerekmektedir. Yemlerde N'li numunelerde her N için ayrı ayrı analiz yapılacağından bu numuneler birbiri ile karıştırılmadan kaç N'den oluştuğu yazılı olarak analiz yapacak birimlere bildirilmelidir. 6) Deoksinivalenol(Don) analizlerinden 2.4.5. Makarnada kabul edilebilir en çok miktar (mg/kg) %12 rutubete göre verilmiştir. 7) (Tebliğ no:2018/10)'ye ayrılan şahit numuneler Numune Kabul ve Rapor Düzenleme biriminde saklanması gerekmektedir. (17.12.2011 tarihinde 28145 sayılı resmi gazetede yayımlanan Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik) Ancak ilgili birimde saklanan şahit numunelerin saklama koşulu mikotoksin içeriğinin artmasını önleyecek derin dondurucu veya buzdolabı koşullarında yapılmalıdır. Mikotoksin numuneleri uygun koşullarda saklanması zorunludur. 8)Burada belirtilen numune miktarları (Tebliğ no:2018/10)deki küçük-büyük parti büyüklüğüne bağlı olarak genel bir aralıkta belirtilmiştir. Uygulamada parti büyüklüğüne göre o partiye ait numune miktarı için tebliği hükümlerindeki geçerlidir. Sıcaklık aralığı gelen numune hemen analize alınacak ise geçerlidir. Kısa süreli beklemede buz dolabı(4ºC) şartları geçerli olup uzun süreli numune beklemelerinde ise derin dondurucuda yapılmalıdır. 9) "Türk Gıda Kodeksi Gıdalardaki Mikotoksin Limitlerinin Resmi Kontrolü için Numune Alma, Numune Hazırlama ve Analiz Metod Kriterleri Tebliği" (Tebliğ no:2018/10) ve diğer tebliğ ve yönetmeliklerle ilgili Numune Kabul ve Rapor Düzenleme birimi ile yaşanan aksaklıkları önlemek adına bilgilendirme(eğitim) toplantısı yapılması yaralı olacaktır. 10) 17.12.2011 tarihinde 28145 sayılı resmi gazetede yayımlanan gıda ve yemin resmi kontrollerine dair yönetmelik ile analiz sonuçlarının değerlendirilmesi ve şahit numune ayrılması, saklanması ve birincil numune sonucunda itiraz sonrası şahit numunenin aynı laboratuarda çalışılması görevi Gıda Kontrol Laboratuvarlarına verilmiştir. Bu bağlamda Tebliği 2018/10'göre numunelerin homojenizasyon yapılmalıdır. Bunun için Numune Kabul ve Rapor Düzenleme biriminde görevlendirme yapılmalıdır. Görev tanımı yapılan NKRD personeli ile mikotoksin laboratuarı matriks grupları ve öğütücü bazında numune miktarı ve zamana bağlı olarak homojenize edilen örneklerde seri analizler yapılarak homojenizasyon testleri yapılması gerekmektedir. Bu analizlerin sonucunun uygunluğu istatistiksel olarak gösterilerek homojenizasyon talimatı hazırlamalıdır. Aksi durumda analizi yapılan birinci nunune ile şahit numune analiz sonucu arasında büyük farklılıklar olması kaçınılmazdır. 11) Bakanlığın resmi kontrolleri sırasında kurutma, seyreltme, işleme ve/veya karıştırma işlemleri veya bu işlemler sonucunda elde edilen kurutulmuş, seyreltilmiş işlenmiş ve/veya bileşik gıdalar için(Karışık çerez, fıstıklı fındıklı vb. helva, ballı çerez, fındıklı fıstıklı vb. kakao, cezerye gibi benzer gıdalarda) karışımların nispi oranları NKRD tarafından Numune Teslim Formunda muhakkak belirtilmesidir. Kabuklu olan çerezlerde kabuk iç oranı için bir miktar sağlam numune mikotoksin laboratuarına gönderilmelidir. |